Reumatologia

Reumatologia to nauka o nieurazowych schorzeniach narządu ruchu. Kierunek ten wyodrębnił się z medycyny wewnętrznej w XX wieku, a jego najdynamiczniejszy rozwój nastąpił pod koniec tego stulecia. Obecnie, wraz z rozwojem wiedzy o immunologii, biologii molekularnej, genetyce jesteśmy świadkami dynamicznego rozwoju reumatologii, zarówno w zakresie diagnostyki jak i nowych metod leczenia. Nadal jednak bez odpowiedzi pozostaje wiele pytań dotyczących tej dziedziny medycyny.

Pojęciem reumatyzmu posługiwano się przez wieki na określenie dolegliwości bólowych kości i stawów. Odnosiło się ono do wielu chorób, takich jak: choroba zwyrodnieniowa, dna moczanowa, czy gorączka reumatyczna, których nie potrafiono wyodrębnić i zróżnicować.

Dziś mianem chorób reumatycznych obejmujemy ponad 200 schorzeń. Ich przyczyny są różne i często nie w pełni poznane, objawy zaś zmienne i bardzo zróżnicowane. Z tej przyczyny wiele z nich nie jest wyłącznie domeną reumatologii, ale leży w polu zainteresowania także innych dziedzin medycyny. Oznacza to często konieczność kompleksowej oceny chorego przez kilku specjalistów.

Najczęściej jednak pierwszym lekarzem, który stawia wstępne rozpoznanie choroby reumatycznej jest internista lub lekarz rodzinny; nierzadko też czyni to ortopeda. W takiej sytuacji nieodzowne staje się zasięgnięcie porady reumatologa.

Pierwszymi objawami choroby mogą być obrzęki stawów (może dotyczyć to zarówno pojedynczego stawu, jak też większej ich liczby) z towarzyszącym ich bólem i utrudnioną ruchomością. Chory ma uczucie sztywności porannej stawów, której czas trwania może być różny – od minut czy godziny a nawet do całego dnia.

W niektórych schorzeniach chory może odczuwać ból i sztywność kręgosłupa. Nasilenie tych dolegliwości ma miejsce w czasie odpoczynku, w nocy, a zmniejsza się lub wręcz ustępuje w czasie aktywności fizycznej. Taki rodzaj bólu jest charakterystyczny dla schorzeń zapalnych nazwanych spondyloartropatiami – do grupy tej należy np. zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.

Sygnałem dla reumatologa jest również pojawienie się tzw. objawów ogólnych, takich jak: osłabienie, brak apetytu, utrata wagi ciała, stany podgorączkowe .

W różnych schorzeniach reumatycznych pojawić się może suchość błon śluzowych, która występować może także jako odrębna jednostka chorobowa. Najczęściej manifestuje się ona suchością oczu i jamy ustnej.

Chorobom reumatycznym może towarzyszyć również szereg innych objawów: zmiany skórne, zmiany w narządzie wzroku czy układzie nerwowym.

Istotne w diagnostyce chorób reumatycznych jest też ewentualne powiązanie zaistniałych dolegliwości z przebytymi wcześniej infekcjami np.

górnych dróg oddechowych czy układu moczowego, z biegunkami, ukąszeniami kleszczy. Dla postawienia diagnozy ważna jest ponadto informacja o występowaniu w rodzinie chorego chorób reumatycznych np. reumatoidalnego zapalenia stawów, łuszczycowego zapalenia stawów, zesztywniającego zapalenia stawów, tocznia rumieniowatego układowego, jak i innych chorób o podłożu autoimmunologicznym np. łuszczycy.

W każdym przypadku wnikliwa rozmowa i uważne badanie pacjenta, wspomagane przez wyniki podstawowych testów laboratoryjnych pozwalają określić kierunek, w którym powinna zmierzać dalsza rozszerzona już diagnostyka.